Σκέψεις για το θεσμό του δασκάλου…

Είναι γεγονός ότι στην ελληνική κοινωνία βιώνουμε την  υποβάθμιση  και την  απαξίωση  σε όλα τα επίπεδα: υγεία, παιδεία κοινωνικό κράτος, δικαιοσύνη, πολιτική,  εργασία . Καθώς απαξιώνονται οι θεσμοί που συγκροτούν το κράτος οι συνέπειες φαίνονται δραματικά στην καθημερινή ζωή με ποικίλους τρόπους. Βία, ελλιπής παροχή υγείας, απουσία  κράτους πρόνοιας και το χειρότερο έλλειψη παιδείας. Εκπαίδευση μπορεί να έχουμε, τα σχολεία λειτουργούν αλλά παιδεία παρέχεται?

       Κάποτε ο θεσμός του Δασκάλου κατείχε μια ισχυρή θέση στην ελληνική κοινωνία. Ο δάσκαλος ήταν αυτός που μάθαινε κυρίως γράμματα στα παιδιά, αλλά η προσφορά του δεν περιορίζονταν μόνο σε αυτό είχε και άλλες παραμέτρους. Μάθαινε στα παιδιά το σωστό και το λάθος, το καλό και το κακό, το ηθικό και το ανήθικο, το έντιμο και το ανέντιμο, το δίκαιο και το άδικο , εμφυσούσε αρχές και αξίες.  Νουθετούσε, συμβούλευε, επιβράβευε, σωφρόνιζε και τιμωρούσε ενίοτε.

       Κάποτε λοιπόν ο Δάσκαλος κατείχε περίοπτη θέση στην ελληνική κοινωνία, η οποία μετά από τον πόλεμο και τις κοινωνικές αναταραχές που ακολούθησαν προσπαθούσε να ανασυνταχτεί  και να προοδεύσει. Πολλοί γονείς της εποχής ήταν αγράμματοι, έγραφαν στοιχειωδώς και εργάζονταν για να δημιουργήσουν μια καλύτερη ζωή, ένα σπίτι, μια δουλειά και ένα μέλλον για τα παιδιά τους. Παρόλο, όμως, που ήταν αγράμματοι,  ήταν αρκετά μορφωμένοι και καλλιεργημένοι ώστε να ξέρουν ότι χωρίς θεσμούς η κοινωνία δεν προχωρά μπροστά. Είναι γνωστό το παράδειγμα της ελληνικής επαρχίας της οποίας στυλοβάτες ήταν ο παπάς, ο δάσκαλος, ο χωροφύλακας και φυσικά αναφέρεται πάντα η παρουσία του τρελλού… Οι άνθρωποι ήταν θρησκευόμενοι, υπόλογοι στο θεό για τις πράξεις τους, στηρίζονταν στο δάσκαλο για να μάθει γράμματα στα παιδιά τους και να τα διαπαιδαγωγήσει , ο χωροφύλακας επέβλεπε την τάξη και η παρουσία του τρελλού έδειχνε την ανοχή και την αποδοχή των ιδιαιτεροτήτων μέσα σε μια κοινωνία και την έλλειψη ρατσισμού. Και οι άνθρωποι της εποχής ήξεραν ότι για να διατηρηθεί η τάξη έπρεπε να στηρίζονται οι θεσμοί και να μην απαξιώνονται.

       Στο σχολείο ο δάσκαλος είχε πολλαπλό ρόλο,  τον οποίο του  είχε παραχωρήσει η ίδια η ελληνική κοινωνία. Καλλιεργούσε την εθνική και θρησκευτική συνείδηση, τις αρχές και τις αξίες, το ήθος, το σεβασμό προς τους μεγαλύτερους, την αλληλεγγύη προς τους αδύναμους, τη δικαιοσύνη και άλλα πολλά!!!! Και οι άνθρωποι εμπιστεύονταν αυτόν το δάσκαλο που νουθετούσε τα παιδιά τους και διαχειρίζονταν ότι προέκυπτε, καθώς οι ίδιοι δεν είχαν τη γνώση την κατάρτιση και το χρόνο ενδεχομένως να ασχοληθούν με αυτά. Έτσι μέσα στην τάξη ο δάσκαλος ήταν αυτός που επέβαλε το σεβασμό σε όλα τα προαναφερθέντα, αυτός που τιμωρούσε τα αδικήματα, διατηρούσε στο πλαίσιο της τάξης του την ισορροπία που απαιτείται σε μια κοινωνία, κατ΄εξουσιοδότηση των γονέων. Φρόντιζε ώστε τα παιδιά να μαθαίνουν όχι μόνο γράμματα αλλά και πώς να γίνουν σωστοί άνθρωποι στην κοινωνία. Όταν το παιδί στο σπίτι έκανε κάτι κακό ο γονιός έλεγε θα το πω στο Δάσκαλο και το παιδί συμμορφώνονταν στον έλεγχό του. Τότε οι γονείς ήταν αλληλέγγυοι με τους δασκάλους και σύμμαχοι και έδιναν έναν κοινό αγώνα.

       Μετά η κοινωνία εξελίχθηκε!!!??? Ξαφνικά ο Δάσκαλος δεν ήταν πια αρκετά ικανός, αμφισβητήθηκε ο ρόλος του, όλοι πια μάθαμε γράμματα (δεν είναι δα και τόσο σπουδαίο!!) και μπορούμε να κρίνουμε τη συμπεριφορά του στην τάξη και απέναντι στους μαθητές , στα παιδιά μας. Κάποτε ερχόταν το παιδί στο σπίτι κλαίγοντας και έλεγε: « ο δάσκαλος με τιμώρησε με χτύπησε» και ο γονιός έλεγε καλά σου έκανε κάποιος λόγος θα υπήρχε. Τώρα φωνάζουμε τον εισαγγελέα. Τώρα λέμε στο παιδί θα πάω και θα του δείξω εγώ ποιος νομίζει ότι είναι? Σε αδίκησε? Σε μάλωσε? Σου έβαλε κακό βαθμό? αλλοίμονό του!!!!!! Αποτέλεσμα αυτού είναι το σημερινό σχολείο. Βία παντός είδους: προς τα πράγματα, προς τους συμμαθητές, προς τους δασκάλους, βία σωματική, ψυχολογική, λεκτική,  απειλές και παντελής καταστρατήγηση τόσο του θεσμού του σχολείου όσο και του θεσμού του δασκάλου, αλλά συνακόλουθα και του μαθητή. Τώρα όταν γίνεται μάθημα στην τάξη τα παιδιά αν θέλουν παρακολουθούν αν δεν θέλουν όχι, αν θέλουν μαθαίνουν γράμματα αν δεν θέλουν όχι, μπορούν να καπνίζουν (στα κρυφά βέβαια), να βρίζουν, να κοροϊδεύουν, να ενοχλούν, να παίρνουν ναρκωτικά στις μεγάλες πόλεις να τα διακινούν ακόμη ακόμη, η συμπεριφορά τους μπορεί να είναι οποιαδήποτε αφού ο γονιός ενίοτε στέκεται απειλητικά απέναντι στο σχολείο και στο δάσκαλο, όταν δεν αδιαφορεί πλήρως….

        Έτσι λοιπόν υπό την επίφαση του εκσυγχρονισμού και της προόδου της ελληνικής κοινωνίας αφαιρέθηκε από το Δάσκαλο το έργο της διαπαιδαγώγησης και ανατέθηκε σε ποιον? Έχουν δίκιο όσοι ισχυρίζονται ότι στο παρελθόν τα πράγματα δεν λειτουργούσαν με τον καλύτερο τρόπο ότι οι δάσκαλοι ενίοτε υπερέβαλλαν ότι δεν ήταν πάντα δίκαιοι πάντα  σωστοί ότι το ξύλο προς συμμόρφωση είναι αντιπαιδαγωγική μέθοδος και δημιουργεί  ψυχικά τραύματα στα παιδιά, ότι και τότε γίνονταν διακρίσεις και αδικίες, ναι έχουν δίκιο. Όμως σήμερα τι γίνεται? Προσπαθώντας να βελτιώσουμε την κατάσταση φτάσαμε στο αντίθετο άκρο. Αφαιρέσαμε το ρόλο του παιδαγωγού από το δάσκαλο διότι αμφισβητήσαμε την ικανότητά του και τον αναθέσαμε σε ποιον? Ποιος λύνει σήμερα τα προβλήματα των παιδιών μας? Στελεχώθηκαν μήπως τα σχολεία με κοινωνικούς ψυχολόγους οι οποίοι θα μάθουν στα παιδιά πώς να διαχειρίζονται το θυμό τους, την αποτυχία, την αδικία, την απόρριψη, τη βία, το ρατσισμό και ακόμη τα κοινωνικά φαινόμενα που ταλανίζουν την κοινωνία μας? Ή μήπως οι γονείς νομίζουμε ότι  ασχολούμαστε με όλα αυτά και τα λύνουμε? Η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στη νεολαία και στα σχολεία δίνει μόνη της την απάντηση. Ο ρόλος του γονέα είναι απαιτητικός και χρειάζεται υπευθυνότητα, αφοσίωση, συνεχή ενημέρωση, προσπάθεια και χρόνο κοντά στο παιδί που σχεδόν κανείς πια δεν έχει. Γεμάτοι  ενοχικά συναισθήματα, λόγω της ανεπάρκειάς μας προσπαθούμε να καλύψουμε τα κενά του ρόλου μας δίνοντας την αμέριστη υποστήριξή μας στα παιδιά κάνοντάς τους όλα τα χατίρια δίνοντας δίκιο σε αυτά, γιατί το αντίθετο απαιτεί επιχειρηματολογία και διάλογο - η ανατροφή του παιδιού δεν είναι εύκολο πράγμα. Και να πού κατάντησε η σημερινή νεολαία. Εγκλωβισμένη στα αδιέξοδά της να αυτοκαταστρέφεται να καταθλίβεται χωρίς όραμα και όνειρα, χωρίς ψυχικές δυνάμεις χωρίς ηθικό υπόβαθρο χωρίς αντιστάσεις, χωρίς κριτική ικανότητα, χωρίς στόχους, εν κατακλείδι, αμόρφωτη όσο ποτέ, ακαλλιέργητη όσο ποτέ και χωρίς ελπίδα όσο ποτέ.

        Ο Δάσκαλος είναι πάνω από όλα μια   έννοια ιερή, ένα δομικό στοιχείο όλων των κοινωνιών από αρχαιοτάτων χρόνων. Ως άνθρωπος έχει σαφώς αδυναμίες, οι οποίες πολλές φορές αντικατοπτρίζονται στο έργο του, γιατί τέλειος και ιδανικός δεν είναι κανείς αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν μπορεί να επιτελέσει το έργο του αυτό της διαπαιδαγώγησης. Όπως ο ιερέας είναι εκπρόσωπος του θεού κατά της διάρκεια της τέλεσης των μυστηρίων και χρήζει σεβασμού και αναγνώρισης έτσι και ο δάσκαλος κατά την εκτέλεση του παιδαγωγικού του έργου αντιπροσωπεύει την έννοια της διδασκαλίας και της διαπαιδαγώγησης και χρήζει αντίστοιχου σεβασμού και αναγνώρισης . ναι  δεν είναι τέλειος αλλά ποιος είναι? Και πού τον οδηγούμε με την απαξίωση αυτόν και τα παιδιά μας? Και ναι αδικεί κάποιες φορές κατά την αντίληψή μας και εμείς πώς αντιδρούμε? Προσπαθούμε να βρει το παιδί μας το δίκιο του? Στο δάσκαλο θα εξαντλήσουμε όλη την αυστηρότητα μας? Μήπως η ίδια η ζωή δεν είναι άδικη? Μήπως δεν οφείλουμε να το διδάξουμε και αυτό στα παιδιά μας και ακόμη και πώς να το διαχειρίζονται? Μήπως θα βγουν σε έναν κόσμο αγγελικά πλασμένο? Ο ρόλος του δασκάλου και παιδαγωγού αφαιρέθηκε από τους σημερινούς εκπαιδευτικούς και δυστυχώς δεν τον ανέλαβε κανείς… αυτή είναι μια στοχευμένη προσπάθεια η οποία αποπροσανατολίζει τα παιδιά και συνακόλουθα την κοινωνία και πρέπει να αναρωτηθούμε και να προβληματιστούμε όλοι για το πού οδηγούμαστε. Καθώς όλοι οι θεσμοί απαξιώνονται και καταρρέουν ένας προς έναν ας σκεφτούμε αν πρέπει να είμαστε σύμμαχοι και αλληλέγγυοι  προς το δάσκαλο ή απέναντί του. Μήπως τελικά ακυρώνοντας και απαξιώνοντας το δάσκαλο ακυρώνουμε και απαξιώνουμε και τα παιδιά μας.?